Ojcowski, czy tacierzyński
Jedno uprawnienie? A może dwa różne?
Na różnych forach internetowych czy portalach możemy znaleźć informacje na temat urlopu „tacierzyńskiego”. Jednakże, gdy zajrzymy do Kodeksu pracy, nie znajdziemy o takim urlopie żadnej wzmianki. Jest natomiast wyszczególniony urlop ojcowski. Czy to jest to samo? A może jednak nie? Jakie uprawnienia zgodnie z przepisami prawa pracy mają ojcowie?
Urlop ojcowski
Na wstępie należy podkreślić, że urlop ojcowski i „tacierzyński” to nie to samo. Urlop ojcowski został uregulowany w art. 182 Kodeksu pracy. Jest to uprawnienie przysługujące wyłącznie rodzicowi – ojcu dziecka w wymiarze dwóch tygodni. Ojciec dziecka może skorzystać urlopu na pisemny wniosek do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia. Co istotne, wniosek składa się na 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu, a pracodawca jest zobowiązany do jego uwzględnienia. Dodatkowym atutem jest możliwość rozłożenia urlopu na dwie, tygodniowe części.
W trakcie trwania urlopu nie można z pracownikiem rozwiązać stosunku pracy, a wypowiedzenie będzie bezskuteczne. Można więc uznać, że pracownikowi – ojcu, korzystającemu z uprawnienia, jakim jest urlop ojcowski, przysługuje ochrona tożsama, jak rodzicom przebywającym na urlopie macierzyńskim. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracodawca ogłasza upadłość lub likwidację.
Na przykład:
Kasia urodziła dziecko 24 listopada 2022 r. wraz z Tomkiem uznali, że dobrze by było, gdyby Tomek spędził trochę czasu razem z nimi w domu. Postanowili, że wykorzysta on tydzień z dwutygodniowego wymiaru urlopu ojcowskiego. Tomek złożył u pracodawcy wniosek o urlop ojcowski dnia 28 listopada 2022 r. Jako datę rozpoczęcia urlopu wskazał 5 grudnia 2022 r. We wniosku wskazał swoje dane osobowe, okres, na jaki ma być udzielony urlop ojcowski, tj. 5 grudnia 2022 r. – 11 grudnia 2022 r., z adnotacją, że wcześniej nie korzystał z urlopu i będzie to pierwsza jego część. Do wniosku dołączył kopię skróconego aktu urodzenia dziecka.
Drugą część urlopu Tomek postanowił wykorzystać od 9 stycznia 2023 r. W związku z tym, 2 stycznia 2023 r. złożył u pracodawcy kolejny wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego. Jako datę rozpoczęcia urlopu wskazał 9 stycznia 2023 r. We wniosku wskazał swoje dane osobowe, okres, na jaki ma być udzielony urlop ojcowski, tj. 9 stycznia 2023 r. – 15 stycznia 2023 r., z adnotacją, że wykorzystał już tygodniową część urlopu i wskazał okres kiedy to miało miejsce. Do wniosku dołączył kopię skróconego aktu urodzenia dziecka.
Urlop „tacierzyński”
Natomiast jeżeli chodzi o urlop „ tacierzyński” to nic innego słowotwórcza nazwa własna określająca część urlopu macierzyńskiego wykorzystywanego przez ojca dziecka. Widać w Kodeksie pracy, że polski ustawodawca wyraźnie sugeruje, iż to pracownica – matka powinna skorzystać z tego uprawnienia. Nic bardziej mylnego. Chociaż nazewnictwo tego uprawnienia w domyśle wskazuje, iż jest to urlop przewidziany dla świeżo upieczonej mamy, to tata również może być na „tacierzyńskim”-macierzyńskim, jednak z pewnymi drobnymi wyjątkami. W artykule „Macierzyński czy rodzicielski?” przedstawione zostały szczegółowo uprawnienia rodziców związane z urlopem macierzyńskim, jednakże warto podkreślić najważniejszą kwestię. Przede wszystkim to mamie przysługuje wyłączne prawo do wykorzystania pierwszych 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Wyjątkiem od tej reguły są szczególne sytuacje, takie jak niezdolność matki dziecka do samodzielnej egzystencji, czy pozostawanie matki dziecka w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym. Wówczas matka dziecka może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego po 8 tygodniach.
Uwaga! Bonus – urlop okolicznościowy
Gdy rodzi się dziecko, w głowie mamy urlop macierzyński czy rodzicielski, ale zapomina się o jeszcze jednym szczególnym uprawnieniu, które chociaż nie jest bezpośrednio związane z rodzicielstwem, również się pracownikom należy. Jest to tzw. „urlop okolicznościowy”. To uprawnienie nie wynika wprost z Kodeksu pracy, jednak reguluje je rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Zgodnie z przepisami rozporządzenia, pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika od wykonywania pracy w sytuacji urodzenia się jego dziecka. Wymiar zwolnienia to 2 dni. Celem skorzystania z tego uprawnienia, pracownik powinien, co do zasady, poinformować pracodawcę z wyprzedzeniem o chęci skorzystania z urlopu. Ze względu na fakt, że pewnych sytuacji nie możemy przewidzieć, np. poród odbył się szybciej niż planowo, pracownik jest zobowiązany do niezwłocznego poinformowania pracodawcy o okolicznościach pozwalających na skorzystanie z urlopu okolicznościowego, jednak nie później niż w drugim dniu nieobecności. Dodatkowo pracownik musi przedstawić dokument potwierdzający te okoliczności. W przypadku urodzenia dziecka będzie to skrócony akt urodzenia.
Jak widać pracownicy-ojcowie maja wiele możliwości, aby brać aktywny udział w życiu dziecka od pierwszych dni jego życia. Tych możliwości może być zdecydowanie więcej, jeżeli polski ustawodawca wywiąże się ze zobowiązań unijnych i wdroży dyrektywę work-life balance. Póki co musimy wykorzystać to co mamy*
*Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 ze zm.).
Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 września 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (poz. 1632)
Przeczytaj też „Urlop wychowawczy”
Podobają Ci się nasze działania?
Prowadzimy zbiórkę na bezpłatne webinary dla rodziców – o ich prawach i o budowaniu partnerstwa w związku.
Wielu ojców nie korzysta ze swoich praw, bo po prostu ich nie zna.
