Wy pytacie – my odpowiadamy
Ostatni webinar prawny „Rodzicielstwo w zgodzie z prawem” pokazał, jak wiele niewiadomych pojawia się wśród pracujących rodziców. Zebraliśmy wszystkie pytania uczestników i postaramy się na nie odpowiedzieć.
Podzieliliśmy pytania na kategorie tematyczne, takie jak urlop rodzicielski, urlop macierzyński, urlop ojcowski oraz inne świadczenia przysługujące rodzicom po urodzeniu się dziecka.
Zdecydowana większość pytań dotyczyła urlopu rodzicielskiego. Bez wątpienia jest to największa kodeksowa zmiana w ostatnim czasie i budzi wiele wątpliwości wśród rodziców.
W artykule przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania, a jeżeli nadal macie wątpliwości zapraszamy na kolejny bezpłatny webinar prawny 23.05, godz. 19:00
Urlop macierzyński
- Czy podczas macierzyńskiego (praca na umowę o prace) można pracować we własnej działalności?
Tak, przebywając na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim czy wychowawczym pracownica może założyć i prowadzić działalność gospodarczą.
- Czy jak zajdę w ciąży podczas macierzyńskiego mogę przerwać i przejść na L4 a następnie po porodzie wykorzystać pozostały urlop macierzyński z poprzedniej ciąży?
Pracownica musi zawsze wykorzystać minimum 14 tygodniu urlopu macierzyńskiego. Z pozostałej części urlopu może zrezygnować tylko jeśli wykorzysta je ojciec dziecka. Przepisy nie przewidują możliwości przerwania urlopu macierzyńskiego i wykorzystania go w późniejszym terminie. W opisanej sytuacji pracownica może:
– wykorzystać urlop w całości, a następnie (jeśli takie jest zalecenie lekarza) przejść na L4, lub
– po 14 tygodniach przerwać urlop macierzyński (jeśli ojciec przejmie urlop) i przejść na L4 jeśli jest takie zalecenie.
- Czy będąc na urlopie macierzyńskim można podejmować prace u innego pracodawcy?
Przepisy ubezpieczeniowe nie przewidują pozbawienia prawa do zasiłku w związku z wykonywaniem pracy zarobkowej. Należy jednak pamiętać, że takie działanie stoi w sprzeczności z istotą urlopu macierzyńskiego. W pierwszych tygodniach po porodzie mama musi zregenerować siły, a dziecko potrzebuje bliskości i osobistej opieki.
- Czy można jednocześnie korzystać z macierzyńskiego i „tacierzyńskiego?”
Nie, tata może wykorzystać pozostałe 6 tygodni macierzyńskiego (tzw. „tacierzyński”) dopiero gdy mama zrezygnuje z urlopu. Przepisy nie przewidują jednoczesnego korzystania z macierzyńskiego przez mamę i tatę.
- A jak w kwestii samozatrudnienia żony? czy wtedy może przekazać 6 tyg. na „tacierzyński?
Tak, jeśli mama jest ubezpieczona i przysługuje jej prawo do zasiłku macierzyńskiego, może po 14 tygodniach z niego zrezygnować, pod warunkiem, że tata przejmie pozostałą część. Wniosek o rezygnacji z pobierania zasiłku mama powinna złożyć do ZUS. Tata planujący wykorzystać pozostałe 6 tygodni urlopu macierzyńskiego powinien złożyć odpowiedni wniosek pracodawcy przynajmniej 14 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu.
Urlop rodzicielski
- Czy na urlopie rodzicielskim i wychowawczym można pracować w jakimś wymiarze godzin? do jakiejś wysokości wynagrodzenia?
Tak, zarówno w przypadku urlopu rodzicielskiego jak i wychowawczego przepisy dopuszczają możliwość pracy.
Pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlop rodzicielski zostanie udzielony na pozostałą część wymiaru czasu pracy. W takim przypadku pracownik musi złożyć wniosek pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Jeśli organizacja pracy i rodzaj wykonywanej pracy na to pozwalają, pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Przepisy kodeksu pracy nie zawierają ograniczeń w zakresie podjęcia pracy u innego pracodawcy niż ten, który udzielił urlopu.
Natomiast w odniesieniu do pracy podczas urlopu wychowawczego przepisy dopuszczają wprost podjęcie pracy zarówno u dotychczasowego lub innego pracodawcy, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeśli pracodawca udzielający urlopu wychowawczego ustali, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, może wezwać pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym (maksymalnie 30 dni do dnia, w którym dowiedział się o tym fakcie).
- Czy jeśli tata nie wykorzysta swoich 9 tygodni nieprzenoszalnych, czy w takim razie matka ma 32 tygodni urlopu rodzicielskiego?
Tak. Łączny wymiar urlopu przy urodzeniu jednego dziecka to 41 tygodni. Jeżeli mama chce wykorzystać cały urlop rodzicielski, to przysługują jej maksymalnie 32 tygodnie urlopu. Pozostałe 9 tygodni tego urlopu przysługuje wyłącznie drugiemu z rodziców – w tym przypadku ojcu dziecka.
- Czy urlop nieprzenoszalny 9 tyg tata i mama mogą wykorzystać jednocześnie w tym samym czasie?
Tak. Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka (jeśli są uprawnieni). W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać ogólnego przysługującego wymiaru tj. 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka.
- Czy kiedy mama jest na urlopie łączonym (52 tygodnie) to równocześnie tata może tez wziąć część urlopu rodzicielskiego ze swojej puli 9 tygodni?
Nie ma przeszkód, aby w jednym momencie mama była na urlopie macierzyńskim, a tata korzystał z urlopu rodzicielskiego. Dopuszczalna jest również sytuacja, w której ojciec korzysta z urlopu rodzicielskiego od pierwszych dni po urodzeniu dziecka, gdy matka dziecka nie jest pracownikiem, ale pobiera zasiłek macierzyński (np. jest samozatrudniona). W obu przypadkach należy pamiętać o łącznym limicie wymiaru urlopów.
- Czy urlop rodzicielski musi być wykorzystany ciągiem? Czy mogę wykorzystać np. 9 tygodnie w 4 roku od urodzenia dziecka?
Urlop rodzicielski może zostać udzielony jednorazowo albo maksymalnie w 5 częściach. Należy przy tym pamiętać, że może być on wykorzystany do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Dopuszczalna jest zatem sytuacja, w której rodzic wykorzysta 9 tygodniu urlopu rodzicielskiego w 4 roku życia dziecka.
- Do kiedy tata musi wykorzystać swoje 9 tygodni urlopu rodzicielskiego?
Urlop rodzicielski może być wykorzystany do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
Urlop ojcowski
- Do kiedy po porodzie tata może wykorzystać zasiłek na mamę 14 dniowy?
Tata może wykorzystać urlop ojcowski do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia.
- Czy urlop ojcowski wlicza się do tych 9 tyg. taty lub 41 tyg. rodzicielskiego?
Nie, urlop ojcowski nie wlicza się do wymiaru urlopu rodzicielskiego. Oznacza to, że tata dziecka ma prawo zarówno do 14 dni urlopu ojcowskiego, jak i do przysługujących mu wyłącznie 9 tygodni urlopu rodzicielskiego.
- Czy skoro przysługuje on na 14 dni lub dwa razy tydzień, to jest to 14 dni roboczych czy po prostu 14 dni?
Urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo (14 dni) lub w dwóch częściach trwających tydzień każda. Urlop ojcowski trwa zatem 14 lub 7 kolejnych dni kalendarzowych łącznie z sobotą i niedzielą.
- Jeśli tata pracuje na umowę o pracę, ale jednocześnie prowadzi działalność jednoosobową, to czy podczas urlopu ojcowskiego, może nadal prowadzić działalność?
Podczas korzystania z urlopu ojcowskiego w związku z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę, tata dziecka może nadal prowadzić działalność gospodarczą.
- Czy 14 dni opieki nad mamą po porodzie przysługuje tacie po wyjściu mamy ze szpitala?
Tak, celem pobierania przez ojca zasiłku opiekuńczego w wymiarze 14 dni jest opieka nad mamą po porodzie. Należy pamiętać, że podstawą udzielenia takiego zasiłku jest zwolnienie lekarskie wystawione przez lekarza z odpowiednim wskazaniem konieczności opieki nad żoną po porodzie. Dni pobierania zasiłku opiekuńczego nie wliczają się do wymiaru urlopu rodzicielskiego.
- Czyli ojciec może wziąć 2 dni urlopu okolicznościowego, a potem skorzystać z 14 dni opieki nad mamą?
Tak, takie scenariusz jest możliwy. Należy jednak pamiętać, że zasiłek opiekuńczy (14 dni opieki nad mamą po porodzie) przysługuje tylko po uzyskaniu odpowiedniego zwolnienia lekarskiego. O tym, czy ojciec otrzyma zwolnienie na żonę po porodzie, decyduje lekarz ginekolog lub lekarz rodzinny.
- Czy zasiłek 14 dni na opiekę nad mamą, może otrzymać tata pracujący na B2B?
Tak, również tata prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą może otrzymać zasiłek opiekuńczy.
Urlop wychowawczy
- Czy po urlopie macierzyńskim biorąc urlop rodzicielski/wychowawczy można prowadzić własną działalność?
Tak, przebywając na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim czy wychowawczym pracownica może założyć i prowadzić działalność gospodarczą.
- Kiedy te 6 miesięcy przepracowania do urlopu wychowawczego musi nastąpić, bo chyba nie po narodzeniu dziecka?
Urlop wychowawczy przysługuje, jeśli rodzic ma staż pracy wynoszący minimum 6 miesięcy. Staż pracy liczony jest ogółem, nie u danego pracodawcy, u którego wykorzystujemy urlop wychowawczy.
- Urlop wychowawczy ile przysługuje wynagrodzenia?
Urlop wychowawczy jest nieodpłatny.
Urlop okolicznościowy i opieka na mamę i dziecko
- Czy jak się rodzą bliźniaki to tata dostaje 2 czy 4 dni urlopu okolicznościowego?
Urlop okolicznościowy w wymiarze 2 dni przysługuje niezależnie od tego ile dzieci narodziło się przy jednym porodzie.
- Czy takie dwa dni urlopu okolicznościowego możemy odebrać po macierzyńskim?
Udzielenie pracownicy urlopu okolicznościowego w związku z narodzinami dziecka po urlopie macierzyńskim nie jest możliwe ze względu na brak celowości urlopu okolicznościowego w tym przypadku. Wykazanie przez pracownicę, że skorzystanie z urlopu okolicznościowego dopiero po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pozostaje nadal w związku z narodzinami dziecka może być problematyczne i kwestionowane przez pracodawcę.
- Czy pracodawca może odmówić 2 dni opieki nad dzieckiem?
Nie, pracodawca nie może odmówić 2 dni lub 16 godzin opieki nad dzieckiem. Dni opieki przysługują na dziecko do ukończenia przez nie 14 roku życia. Warto pamiętać, że jeśli oboje rodzice są zatrudnieni, z uprawnienia może skorzystać jedno z nich.
- Czy jeśli mama ma jednoosobową działalność gospodarczą, to tata ma nadal prawo do 2 dodatkowych dni opieki nad dzieckiem?
Tak. Jeśli tata jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, to przysługują mu 2 dni lub 16 godzin opieki nad dzieckiem.
Inne świadczenia przysługujące rodzicom
- Czy istnieje coś takiego jak obniżenie wymiaru godzin dla kobiet karmiących? do którego roku życia dziecka obowiązuje?
Pracownica, która karmi dziecko piersią, ma prawo do dodatkowych przerw w pracy. Nie jest to tożsame z obniżeniem wymiaru czasu pracy. Pracownica ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Jeśli pracownica karmi więcej niż jedno dziecko, wówczas ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.
Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie, jest to najczęściej stosowana praktyka (tzw. „godzina na karmienie”). Ustawodawca nie wprowadził limitu, do kiedy pracownica może korzystać z dodatkowych przerw.
- Czy pracodawca może nie zgodzić się na ,,godzinę na karmienie” ?
Nie, przerwy na karmienie piersią udzielne są wniosek pracownicy, jednak pracodawca ma obowiązek wyrazić na nie zgodę.
Na pytania odpowiada Maja Górawska-specjalistka Prawa Pracy z Kancelarii Sołtysiński, Kawecki i Szlęzak.
Działania Fundacji Share the Care dla rodziców są zawsze bezpłatne. Wydarzenia, kampanie społeczne, webinary edukacyjne czy konsultacje prawne – to wszystko oferujemy bezpłatnie, bo chcemy, aby każdy mógł z tego skorzystać bez względu na swoją sytuację finansową.
Jeśli podoba ci się, co robimy wesprzyj nas na PATRONITE i pomóż nam budować świat równych szans.
Wejdź na Patronite i wesprzyj nasza zbiórkę! Bardzo Dziękujemy!
