Dyrektywa work-life balance z perspektywy dobra dziecka

Nowe przepisy wynikające z wdrożenia w życie dyrektywy work-life balance dają szansę dziecku na zbudowanie bezpiecznej więzi z obojgiem rodziców.

Ważne, aby rozmawiając o korzyściach wynikających z nowego prawa, nie stracić z oczu dobra dziecka. To ono może na tym zyskać najwięcej. Liczne badania wskazują na szereg pozytywnych aspektów zaangażowania ojca w opiekę nad dzieckiem w jego wczesnych miesiącach życia. Przykłady krajów, które taką politykę społeczną wdrożyły dawno (np. Islandia w 2000 roku), udowadniają, że to działa i służy najmłodszym. 

Budowa więzi z ojcem

Większa obecność i zaangażowanie ojców w opiekę nad dzieckiem, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia dziecka, daje ojcom szansę na zbudowanie z dzieckiem bezpiecznej więzi, która może wydatnie wspomóc budowę fundamentów zdrowia psychicznego dziecka z jednej strony, a z drugiej pomoże ojcom rozwinąć umiejętności pielęgnacyjne i rodzicielskie na wyższym poziomie, daje szansę na poznanie dziecka, jego charakteru, nawyków, upodobań, co sprawia, że w przebiegu rozwoju dziecka ojciec jest bardziej uważnym rodzicem i jest w stanie zapewnić dziecku większe bezpieczeństwo emocjonalne na kolejnych etapach życia dziecka. Badania pokazują, że im więcej czasu ojciec spędzi z dzieckiem w pierwszych miesiącach jego życia, tym wyższe zdobywa umiejętności i częściej angażuje się w opiekę i zabawę z dzieckiem w kolejnych latach. 

Budowa więzi z dzieckiem przysposobionym

W przypadku przyjęcia do rodziny dziecka niebiologicznego (w wyniku ustanowienia pieczy zastępczej lub przysposobienia), niezależnie od jego wieku, czas na bliskie poznanie dziecka dany obydwojgu rodzicom, ułatwia ukonstytuowanie się nowego systemu rodzinnego i zbudowanie harmonijnej relacji i stabilnego środowiska rodzinnego, minimalizuje ryzyko cofnięcia adopcji. 

Większe zaangażowanie ojców w opiekę nad dzieckiem, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia dziecka, ma jednoznacznie pozytywny wpływ na: budowanie bezpiecznej więzi między dzieckiem a ojcem, co na przyszłość stwarza szansę lepszej komunikacji; rozwój emocjonalny dziecka; budowanie kompetencji społecznych dziecka; rozwój poznawczy dziecka, w tym w przyszłości lepsze wyniki w nauce; budowanie poczucia własnej wartości.

Lepsza więź z nastolatkiem

Znaczenie jakości relacji z ojcem zbudowanej w pierwszych latach życia dziecka jest widoczne szczególnie w okresie dorastania. Dzieci, których relacja z ojcem w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie była bliska i oparta na zaufaniu, mają mniej problemów społecznych w okresie dorastania, lepsze relacje z rówieśnikami, potrafią radzić sobie z konfliktami, nieporozumieniami, różnicą zdań.  

Profilaktyka zaburzeń psychicznych 

Długoterminowo, dobra relacja z ojcem jest też dodatkowym czynnikiem chroniącym przed rozwojem zaburzeń psychicznych i podejmowaniem zachowań autodestrukcyjnych, w tym prób samobójczych. Należy zauważyć, że stan psychiczny dzieci i młodzieży w Polsce w ostatnich latach pogarsza się. W 2019 r. z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania hospitalizowanych było blisko 10 000 osób w wieku 0-18 lat . Od lat rośnie również liczba samobójstw popełnianych przez osoby poniżej 18 roku życia. Obecnie samobójstwa są drugą przyczyną zgonu w grupie wiekowej 10-19 lat.  

Dobra relacja z ojcem to poszerzenie dostępnego wsparcia dla dziecka, szczególnie w wieku nastoletnim. Obecnie tylko 40% polskich nastolatków deklaruje, że w trudnej sytuacji zwróciłoby się do ojca. Ojca wyprzedzają matki (67%) i rówieśnicy (43%). Ojcowie są na równi z dziadkami. 

Badania pokazują również, że nastolatkowie, których ojcowie przejawiali większe zaangażowanie i zainteresowanie w ich wczesnym dzieciństwie, rzadziej popadają w konflikty z prawem, czy sięgają po używki. 

Większe zaangażowanie ojców w opiekę nad dzieckiem, zwłaszcza w pierwszych miesiącach życia dziecka, odciąża też matki, na których to zazwyczaj spoczywa cały ciężar opieki nad małym dzieckiem. Obecność i zaangażowanie ojca dziecka może odciążyć matki z części obowiązków, zapewniać wsparcia emocjonalne, jest też uznanym czynnikiem chroniącym przed rozwojem depresji poporodowej u matek. Spokojniejsza, bardziej uważna, mniej zmęczona matka, ma większą możliwość zapewniania troskliwej opieki dziecku i bezpieczniejszej więzi.

Ochrona przed przemocą

Zaangażowanie ojców, a co za tym idzie stabilna, bezpieczna więź, głębsze rozumienie dziecka i jego potrzeb oraz równe rozłożenie obowiązków minimalizuje możliwość wystąpienia relacji o charakterze przemocowym, w tym kar fizycznych. 

Większe zaangażowanie ojców w opiekę nad dzieckiem i równiejsze rozłożenie obowiązków domowych między obydwojga rodziców, może przyczynić się do zapobiegania powstawaniu konfliktów w rodzinie, zapewnia bardziej harmonijną atmosferę dla rozwoju dziecka, może być czynnikiem chroniącym przed konfliktami i rozpadem związku i rodziny.

Budowa prawidłowych wzorców przywiązania

Dodatkowo, harmonia w związku rodziców oraz niski poziom stresu u obojga rodziców przyczyniają się do kształtowania się u dziecka wzorców przywiązania dających poczucie bezpieczeństwa i będących bazą do nawiązywania wartościowych relacji w kolejnych latach.

W przypadku gdyby jednak doszło do rozpadu związku matki i ojca dziecka, nawiązana więź i relacja między ojcem i dzieckiem oraz wysokie kompetencje rodzicielskie ojców ułatwiać będą zachowanie przez dziecko relacji z obydwojgiem rodziców nawet po rozpadzie rodziny. Może to też być ważną przesłanką dla sądu podczas ustanawiania opieki po rozwodzie do orzekania opieki współdzielonej (zwanej też opieką naprzemienną). 

Większe zaangażowanie ojców w opiekę nad dzieckiem, w pierwszych miesiącach życia dziecka wpłynie tez pozytywnie na zmiany w świadomości społecznej i odchodzenie od stereotypów przypisywanych w Polsce płciom w rolach rodzinnych oraz figurach rodziców np..: stereotyp poświęcającej się dla dziecka matki i nieobecnego ojca zarabiającego na rodzinę. Takie zmiany mogą wpłynąć na bardziej równościowe podejście do roli rodziny jako stabilnego i bezpiecznego środowiska dla wszystkich jej członków a nie konstruktu kulturowo-prawnego ze z góry przypisanymi rolami i ograniczeniami. 

Pobierz Przewodnik „Równi w domu-Równi w pracy”

Bibliografia:

Cano, T., Perales, F., & Baxter, J. (2018). A Matter of Time: Father Involvement and Child Cognitive Outcomes. Journal of Marriage and Family.

Cools, S., Fiva, J. H., and Kirkebøen, L. J. (2015). Causal effects of paternity leave on children and parents. Scandinavian Journal of Economics, 117(3):801–828.

Czub, M. (2014). Specyfika relacji dziecka z ojcem w pierwszych latach życia z perspektywy teorii przywiązania. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, prakytyka, 13(3).

Fagan, J., Lee Y. (2010) Perceptions and Satisfaction with Father Involvement and Adolescent Mothers’ Postpartum Depressive Symptoms, Journal of Youth Adolescence (2010) 39:1109–1121

Forston, B. L., Klevens, J., Merrick, M. T., Gilbert, L. K., & Alexander, S. P. (2016). Preventing child abuse and neglect: A technical package for policy, norm, and programmatic activities. Atlanta, GA: National Centre for Injury Prevention and Control, Centers for Disease Control and Prevention.

Grossman, K. E., Grossmann, K., Kindler, H. (2005). Early care and the roots of attachment and partnership representation: The Bielefeld and Regensburg longitudinal studies. W: K. E. Grossmann, K. Grossmann, E. Waters (red.), Attachment from infancy to adulthood. The major longitudinal studies (s. 98–137). Nowy Jork: The Guilford Press

GUS (2020): Żłobki i kluby dziecięce w 2019 r.

Kuramoto-Crawford, S. J., Ali, M. M., Wilcox, H. C. (2017). Parent-child connectedness and long-term risk for suicidal ideation in a nationally representative sample of US adolescents. Crisis, 38, 3

Li, F., Godinet, M. T., & Arnsberger, P. (2011). Protective factors among families with children at risk of maltreatment: Follow up to early school years. Children and Youth Services Review, 33, 139-148.

Makaruk, K., Włodarczyk, J., Szredzińska, R. (2020). Negatywne doświadczenia młodzieży w trakcie pandemii. Raport z badań ilościowych. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.

Newkirk, K., Perry-Jenkins, M., & Sayer, A. G. (2017). ‘Division of household and childcare labor and relationship conflict among low-income new parents’, Sex Roles, 76, 319-333.

Olafsson A., Steingrimsdottir H. (2020) How Does Daddy at Home Affect Marital Stability?, The Economic Journal, Volume 130, Issue 629, July 2020, Pages 1471–1500,

Persson P., Rossin-Slater M. (2019) When dad can stay home: Father workplace flexibility and maternal health. Discussion paper no. 12386, Bonn. Niemcy: IZA Institute of Labour Economics. 

Petts, R. J., & Knoester, C. (2018). Paternity Leave-Taking and Father Engagement. Journal of Marriage and Family. doi:10.1111/jomf.12494 

Petts, R. J., Knoester C. (2020), Are Parental Relationships Improved if Fathers Take Time Off of Work After the Birth of a Child?, Social Forces, Volume 98, Issue 3, March 2020, Pages 1223–1256,

Pruett M., K., Pruett K., Pape Cowan C., Cowan P., A., (2017) Enhancing Father Involvement in Low-Income Families: A Couples Group Approach to Preventive Intervention, in Child Development, John Wiley and Sons

Sarkadi, A., Kristiansson, R., Oberklaid, F., & Bremberg, S. (2008). Fathers’ involvement and children’s developmental outcomes: a systematic review of longitudinal studies. Acta Paediatrica, 97(2), 153–158.

Séjourné N., Vaslot V., Beaumé M., Goutaudier N., Chabrol H. (2012) The impact of paternity leave and paternal involvement in child care on maternal postpartum depression, Journal of Reproductive and Infant Psychology, 30:2, 135-144,  

Szredzińska, R. (2017). Zdrowie dzieci i młodzieży. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 16(1).